Bayreuth, Górna Frankonia, Bayern, część I

Powracamy na jakiś czas do Niemiec, do jednej z sześciu rejencji bawarskich, do Górnej Frankonii. Do leżącego w niej,  73 tysięcznego miasta Bayreuth. Znane jest na świecie ze względu na odbywające się tam rokrocznie festiwale wagnerowskie.

 

Bayreuth – miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Bawaria, siedziba rejencji Górna Frankonia, w regionie Oberfranken-Ost. Siedziba powiatu Bayreuth, chociaż miasto do niego nie należy. Znane na świecie ze względu na odbywające się tam rokrocznie festiwale wagnerowskie. Przez Bayreuth przepływa Czerwony Men. Zakłady przemysłu elektrotechnicznego, maszynowego, chemicznego, włókienniczego, skórzanego, porcelanowego, piwowarskiego.

Cytat z Wikipedii. 

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bayreuth 

Średniowiecze

Data założenia miasta jest nieznana. Pierwsza pisemna wzmianka na jego temat pochodzi z roku 1194 – miejscowość nosiła wówczas nazwę Baierrute, co najprawdopodobniej oznacza miejsce wykarczowane przez Bajuwarów. Prawa miejskie miejscowość uzyskała między 1200 i 1230 rokiem. W kolejnych stuleciach Bayreuth rozwijało się bardzo wolno, a w 1430 roku zostało zniszczone przez husytów, którzy dokonali rzezi wśród kleru oraz podpalili kościoły i ratusz. W latach 1440–1457 margrabia Jan Alchemik wybudował w Bayreuth pałac.

 Cytat z Wikipedii. 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bayreuth

 

Czasy nowożytne

W roku 1528 władcy marchii Brandenburg-Kulmbach, na której terenie leżało miasto, przyjęli wyznanie luterańskie. Wraz z przeniesieniem ich rezydencji do Bayreuth w roku 1603 nastąpił przełom w historii miasta, które zyskało na znaczeniu. Wydarzenie to przyćmiła jednak seria nieszczęść, jakie nawiedziły gród w początkach XVII wieku: dwa pożary w latach 1605 i 1621 oraz epidemia dżumy w roku 1620. Znaczących strat przysporzyła miastu również wojna trzydziestoletnia.

Stary pałac, wybudowany w połowie XV wieku przez margrabiego Jana Alchemika, po przeniesieniu rezydencji do Bayreuth poddano licznym przebudowom i rozbudowom. W drugiej połowie XVII wieku z inicjatywy margrabiów powstał zewnętrzny pierścień murów miejskich, gimnazjum, barokowy kościół pałacowy oraz reprezentacyjna fontanna upamiętniająca udział margrabiego Krystiana Ernsta w odsieczy wiedeńskiej. Jego następca, margrabia Jerzy Wilhelm, w roku 1701 założył w sąsiedztwie miasto Sankt Georgen będące od 1818 roku dzielnicą Bayreuth. Jego centralnym punktem stała się letnia rezydencja margrabiów ze sztucznym Jeziorem Brandenburskim (osuszonym pod koniec XVIII wieku). W roku 1715 w Sankt Georgen powstała książęca manufaktura wyrobów fajansowych.

Opera Margrabiów

Okres szczególnego rozkwitu Bayreuth przeżyło za panowania margrabiego Fryderyka (1735–1763) za sprawą jego małżonki Wilhelminy, ulubionej siostry króla Prus Fryderyka Wielkiego. Powstała wówczas słynna Opera Margrabiów z bogato zdobionym barokowym wnętrzem (1744–1748) oraz liczne budowle reprezentacyjne, takie jak Nowy Ermitaż (1749–1753), Nowa Rezydencja (budowana od roku 1754 po pożarze, który strawił starą rezydencję) oraz nowe budowle przy obecnej ulicy Friedrichstraße.

Nowa Rezydencja

W roku 1742 powstała Akademia Nauk podniesiona rok później do rangi uniwersytetu. Jednak ze względu na wyjątkowo nieprzychylny stosunek miejscowej ludności – doszło nawet do poważnych ekscesów – już po kilku miesiącach uniwersytet przeniesiono do Erlangen, gdzie istnieje do dzisiaj. Bayreuth miastem uniwersyteckim stało się ponownie dopiero w XX wieku.

Po śmierci margrabiego Fryderyka w roku 1763 wielu artystów i rzemieślników, pracujących uprzednio przy rozbudowie miasta, przeniosło się do Poczdamu i Berlina na dwór Fryderyka Wielkiego, kolejny margrabia Fryderyk Krystian nie miał bowiem pieniędzy i nie interesował się sztuką.

Panowanie margrabiów zakończyło się 2 stycznia 1791 wraz z abdykacją margrabiego Karola Aleksandra, który zrzekł się swych księstw Brandenburg-Kulmbach i Ansbach na rzecz Prus. Władzę nad miastem przejął pruski minister, baron Karl August von Hardenberg. Jednak już w roku 1806 obydwa księstwa w wyniku wojen napoleońskich przeszły pod panowanie Cesarstwa Francuskiego, a w roku 1810 Napoleon Bonaparte odsprzedał je Królestwu Bawarii.

 Cytat z Wikipedii. 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bayreuth

 

XIX wiek

Przy budowie kolei bawarskich magistralę z Norymbergi do Hof zaplanowano tak, iż omijała Bayreuth. Połączenie kolejowe miasto uzyskało dopiero w roku 1853 po wybudowaniu linii Bayreuth–Neuenmarkt-Wirsberg, a koszty budowy Bayreuth musiało pokryć z funduszy własnych. W kolejnych latach powstało pięć dalszych linii kolejowych o znaczeniu wyłącznie lokalnym.

Bayreuth około 1900 roku

17 kwietnia 1870 do miasta przybył Richard Wagner, który w barokowej Operze Margrabiów zamierzał wystawiać swe dzieła. Ostatecznie z planów tych jednak zrezygnował, kanał orkiestrowy nie mieścił bowiem wystarczającej liczby muzyków, a atmosfera wnętrza niezbyt pasowała do wagnerowskiej koncepcji „dzieła przyszłości”. Przy wydatnej pomocy miasta, które udostępniło odpowiednią parcelę na tak zwanym Zielonym Wzgórzu (Grüner Hügel), Wagner wybudował własny Teatr Operowy. Wmurowanie kamienia węgielnego pod tę budowlę odbyło się 22 maja 1872 roku, zaś jej uroczyste otwarcie – 13 sierpnia 1876 roku.

W drugiej połowie XIX wieku w Bayreyth powstały pierwsze nowoczesne zakłady przemysłowe: kilka przędzalni, rafinerie cukru, fabryki słodyczy, fabryka sikawek strażackich, powozów, wytwórnie maszyn i odlewnie wyrobów żelaznych. Na przełomie wieków powstały także nowe dzielnice miasta, między innymi w okolicach dworca, oraz kilka reprezentacyjnych gmachów użyteczności publicznej: sąd, siedziba władz rejencji, bank państwowy.

 Cytat z Wikipedii. 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bayreuth

 

XX wiek

Po zakończeniu wojny w roku 1918 władzę nad miastem przejęły na krótko rady robotniczo-żołnierskie. Bayreuth już w latach dwudziestych było silnie powiązane z ruchem nazistowskim. Bliskie osobiste więzi łączyły rodzinę Wagnerów z Adolfem Hitlerem, który w roku 1923 po raz pierwszy odwiedził potomków słynnego kompozytora – zażyłość była tak daleka, że dzieci z rodziny Wagnerów zwracały się do wodza Trzeciej Rzeszy per wujku.

Po przejęciu władzy przez nazistów Bayreuth w roku 1933 zostało stolicą okręgu partyjnego Bawarska Marchia Wschodnia (Bayerische Ostmark). Szczycono się, że Bayreuth jest ulubionym miastem Hitlera. Naziści nosili się z ambitnymi planami przebudowy miasta, które osobiście zatwierdził Hitler i jego ulubiony architekt Albert Speer. Zrealizowano tylko niewielką ich część, adaptując budynek ujeżdżalni margrabiów na miejsce wieców i wyburzając pobliskie stajnie, na których miejscu powstał plac defilad. W Bayreuth umiejscowiono również centralę Narodowosocjalistycznego Związku Nauczycieli (Nationalsozialistische Lehrerbund). W roku 1937 koło miasta poprowadzono nowo wybudowaną autostradę.

Podczas nocy kryształowej (9/10 listopada) zdemolowano miejscową synagogę oraz szereg sklepów i mieszkań żydowskich. Kilkadziesiąt osób żydowskiego pochodzenia aresztowano – większość z nich jednak już niebawem wyszła na wolność.

Żydów pozostałych w mieście po wybuchu wojny (część zdążyła wcześniej wyemigrować) wywieziono w dwóch turach – 24 października 1941 roku oraz 16 stycznia 1942 roku – w większości do getta w Rydze, a niewielką część do Oświęcimia, Theresienstadt i Izbicy. Według oficjalnych danych deportowano łącznie 58 osób, według szacunków historyków było ich faktycznie więcej, bo ponad 70. Wojnę przeżyły tylko cztery osoby z tej grupy.

Podczas ciężkich nalotów w dniach 5, 8 i 11 kwietnia 1945 roku w gruzach legło wiele budynków użyteczności publicznej, zakładów przemysłowych oraz 4 500 mieszkań. 741 osób poniosło śmierć. 14 kwietnia miasto zostało zajęte przez wojska amerykańskie.

Po zakończeniu II wojny światowej Bayreuth weszło w skład amerykańskiej strefy okupacyjnej. Władze wojskowe na terenie miasta urządziły obóz dla tak zwanych dipisów (większość z nich pochodziła z Ukrainy).

W roku 1951 odbył się pierwszy powojenny festiwal wagnerowski.

Podczas kadencji nadburmistrza Hansa-Waltera Wilda w mieście powstało wiele nowoczesnych budowli kosztem historycznej zabudowy, której część rozebrano, aby zrobić miejsce nowej zabudowie.

W roku 1971 parlament bawarski podjął decyzję o utworzeniu w Bayreuth uniwersytetu – pierwszy rok akademicki na uczelni inaugurowano 3 listopada 1975.

 Cytat z Wikipedii. 
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bayreuth